LIBAG LI NGAÑNGAÑ IKÉTÉ MATIBLA

LIBAG LI NGAÑNGAÑ IKÉTÉ MATIBLA

 

Njiiha i nla heñel libag li minkañ mi ño ndigi wee ba njubus mbôñ ikété nyuu mut.

Ba nlama niiga nkookon liyi gwel nyemede ingéda a nkon.Inyuu i boñ le u mbôôp, bee gwotama bi kôli bé, ibale bo mahoñol ma ntémb bé we nwee. Yigil i nhôla le mahoñol mabe ma lona bañ mbuma ikété mbôô woñ.Jon i yé longe i tehe liada li yé i pôla yigil ni libag li maange, ni liada li yé i pôla bee bi matibla ni matibla ma njiiha. Yigil i nhôla mut i yi gwel nyemede ingéda a mbeha kon, inyuu i boñ le a yôm bañ. Liyi imbee ntén kon u nkon, li nhôla bee ngañngañ a ntiina we, le bi tibil we longe li tiblag.Ingéda nyuu yoñ i ngi gwéé libag li maange, nkookon a yé a ba a gwééne ngañngañ bôdôl, i bôdôl i neebe kon ngañngañ a nléba nye i pam i bee a ntiina nye.Yigil i yé nlôm jam inyuu i boñ le u mbôôp, limbôôp mahoñol ingéda u gwé njiiha, limpôôp i nyuu yoñ ni bee.

U yi ni le liyoñ bee ngandag li ngwal ngim kon. Mbôô i kôli ni sañ mut a njo. Mbôô i ñunda libag li hikii mut bisu bi nyemb. Mbôô i ñunda libag li hikii mut ikété mbôda bôt. Jon  njôôge i yé ngim yigil inyuu mut binam.

Yigil ni mbôô bi nyila hanano gwom bi lituk mbañ, gwom bi mbôda bôt ni gwom bi likot masangô.I ngui i nsôs bôt, i mboñ bo le ba nyi habé bok mam map ni bomede. Jon kon i nyila pék  i mahoñol, jam ndék bôt i nla ndigi yi.

                                                 Yaônde, 13 Matumb 2016

                                               NkamPondiPondi

                    http: //antoinepondipondi.blogspot.com

MPUBI

MPUBI

 

Di nla kobol i bug ini ni kal le hala a yé yom i i gwé bé mahindi mokimo ndi i kôli ki longe. I yom ini i yé ndigi Hilôlômbi nu a gwé bé mahindi ndi a nkola ki nyemede. Jon mut nyekinye a nla bé ba mpubi to yom yokiyo i nla bé ba mpubi. Ngim homa, ngim tison, ngim kaat i ke bisu bi nla ba manyii ndi bi tabé mpubi. Hala wee Hilôlômbi a nkôp bisai gwé i ngim homa, ngim tison, ngim kaat i ke bisu.

 

Jon bôt ba kôba ba bé béna bé tôp jôi li Hilôlômbi. Ba bé béna sébél nye ni i môi mana le: Bayemlikok, Batuupék, Kimaltjai
Njombongo i ke bisu. Mpubi a yé yom i tabé mpôônaga ni ipe kikii Hilôlômbi.

 

Yaônde, 03 kondoñ2010

Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

HÉGA I BASE I SÔKBÔK

HÉGA I BASE I SÔKBÔK

 

Hilôlômbi   nyen a yé bibéé.Man mee  a nyi le Hilôlômbi nyen a bi heg ngii ni hisi ni i gwom gwobisôna bi yé i mbog bihégél. Jon bôt ba kôba ba nsébél nye  le Nwet mbog. Lelaa di nyi le Hilôlômbi nyen a yé NHEG ? Ingéda u ntehe mbog bihégél kikiii yé mbogog, u ntehe le i mut a bi heg yo a gwé pék i loo bôt bobasôna. Jon bôt ba kôba ba nsébél Hilôlômbi  le Batuupék. Mut a nla bé yi  ngéda Hilôlômbi ni kel ni ngéda a bi heg ngii ni hisi ni bihégél gwobisôna. Jon bôt ba kôba ba nsébél nye le Hiañngaa.  Bihégél gwobisôna Hilôlômbi a bi heg bi yé gwada. Hilôlômbi a bi ti mut binam hoñol, hop ni libôñôl. Jon mut a nla ôô bisélél gwé, a nla bañ bee ni gwom bi yé nseñ inyuu niñ yé, a nla sal bijek gwé, a nla nuñul bisélél gwé, bee gwé, bijek gwé i ke bisu. Ingéda man mee a nla habé ôô bisélél gwé to bañ bee gwé wee a nhémle habé Hilôlômbi ni Hilôlômbi a nkôm nye mbus. Hala wee man mee a gwé habé yi to pék inyuule Hilôlômbi a mpôdôs habé nye. Hala wee man mee a nyôm. Hala wee a gwé habé minkañ mi yé nye ñômôk isi. A nyila kééne ngén ni i njel ini le a nsomb bisélél bôt bape ba ñôô, bee bôt bape ba mbañ, bijek bôt bape ba nsal ni nyo maog ma bôt bape i  ke bisu. Bibôdlene bi liyep li. Ingéda man mee a ñôô habé bisélél gwé, a nyi habé kikii mbog bihégél i yé mbogog. Hala wee man mee a mbana habé yi ni pék inyuu i bog niñ yé.

 

 I mam ma yé ntilga i kaat i sôkbôk ma nhôla bés i yi libag li mbog bihégél ni Hilôlômbi. Hala wee likeneg ni nkoñ hisi. Mbog ni base bi nkiha, bi nhôla mut i yi mbog bihégél. Hala a ñunda mut kikii mam ma yé mbogog. Jon mut a nlama yéñ i yi mambén ma mbog bihégél ni mbog bihégél. Base i sôkbôk i nniiga nhémle le a hôya bañ le Hilôlômbi nyen a bi heg mbog bihégél. Mut a nlama yi le Hilôlômbi a bi heg nye kikii bini bihégél bi pe, malép, bie, binuga, tjobi, ngoa i ke bisu. Jon mut a nlama  bé ôbôs hégél ni i gwom Hilôlômbi a bi heg i bôdôl bibéé. I ngim bôt i bak hilo hi mim ingéda ba ntémb i niñ, ba nkal we le : “ ba bi tehe mapubi ma mbay le pum pum ni ki le ba nôgda le nyuu yap i nhoi ndigi wee ba mpuuwe, ba nsuha ngim mbegee”. Hala a yé mbu wap i nyodi inyuu yap. I mbu ini i yé yimbne i Hilôlômbi  i yé ikété nyuu mut. Inyuu hala nyen mut a nlama tep njel yé. Njel i boñ longe tole i boñ  béba i nwaa a nke i muutada.

 

Masoda ni nu a nkil hi kokok.

 

Yaonde, 18 matumb 2017

Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

Mbén ni mahak

Mbén ni mahak

 

Bôt ba kôba ba bé sak ni maséé i ñem wap ni manyuu map ma bé ki maséé noñnaga ni mambén ma Hilôlômbi. Ba bé maséé ni kaat i sôkbôk ni kaat biniigana bi Hilôlômbi. Jon ba bé sak bisu bi Hilôlômbi.  Bôt ba bé boñ ntadga ndi ba sagag inyuu le ntagda i ñunda lama i ngii, liyééne liHilôlômbi.

Mambén ma yé i kaat sôkbôk ni i kaat biniigana bi Hilôlômbi ma ntinde man mee i kônde añ, nigil ni soohe Hilôlômbi. Yigil i sôkbôk ni biniigana bi Hilôlômbi i nlama yoñ ngim ngéda inyuu man mee hala wee u nlama yéñ i sangal bôt, u nlama hôla mut le a bii mudaa, u nlama nôgôl isoñ bo nyuñ i ke bisu.

Sôkbôk ni biniigana bi Hilôlômbi bi yé liada i pôla Hilôlômbi ni man mee inyuu hala nyen bagwal ba nlama sayap boonge ba nôgôl bo. Hilôlômbi nyen a bi tohol bôt ba kôba i Ngog Lituba ni i gwét bôt ba bé jôs bo le ba jôp i base baôm mbom isi.

Masoda ni nu a nkil hi kokok.

 

Yaônde, 20 dipos 2013

Nkam PONDI PONDI

http:/antoinepondipondi.blogspot.com

 

PELES

PELES

 

         Di nla kobol i bug ini ni kal le hala a yé mut banga telepsép le u nla bé heñel libag jé, mahoñol mé ni njel bitek. Ba nyil mut peles liniñig jé, libogog jé li mam, litehge jé li mam, liyéñél jé li mbale i ke ni bisu. Mut peles a yé mut a téé sép le a ngwés bé le a hooba mahindi i niñ yé tole a pamna wonyu inyuule a ta habé ndelel. Mut a nla yéñ le a ba peles. Hala a mbat mban, liyi yan ngim mam ni lisal nson njonog i ke bisu.

 

         I mut a ngwés ba peles a ba bé kii nsola mut nu a gwé bé banga yi to banga pék. Hala a yé kimasoda le mut a yé peles. Hala wee ngi hihôha.

 

Yaônde, 22 hikañ 2010

     Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

Mut a bép we nyik, wek u bép nye nsas i tôñ

Mut a bép we nyik, wek u bép nye nsas i tôñ

 

Di nla kobol i ngén ini ni kal le mut a mboñ we béba, yag we u timbhe nye béba. Hala wee mut a  mboñ we béba jam, yag we u saa béba. Jon u mpun.Hala wee u nsoman bé i mut nunu. U mbemb bé le bôt tole bikéhene bi ntoñol i jam li bôña. U ntehe le i jam li lisôk ha. U mélés jo ha bitéé bi lôñ. Ndi u hôya le ibale bo ndi bôt ba toñol i jam li ngwéla, i nla nene le we nyen u nsuu. Jon u nog le, me ngwés le mut a tôp ,ndi me nwot. Hala wee u nsômbôl le mut a bôg a suu we, ndi waga unda nye njee u yé. B’a mut a nlama pun nyemede? B’a mapuna ma yé ngim mbén le loñ i neebe?

Yom mut a nlama yi, yo ini le, ibale mut a mboñ we man jam ndi u timbhe nye, u yi le, u nlama bemb basoso ba mam. Inyuu hala nyen malép ma nyégle bé i ngii dikôa, yag mapuma ma nyégle bé i ñem i mut a yé ngwélés.

Hilôlômbi a nkal le nyetama nyen a kôli i pun. Jon mut a timbhe bañ béba mut a mboñ. Loñ yokiyo i neebe bé le mapuna ma yé ngim mbén. Jon ingéda mut a mboñ we béba, u soman nye. Bakéés ba wan, ba toñol ndi to ba nkokse i mut a mboñ we béba. I loñ i mbok mam mé, bon ba loñ ba nyi le mbén yon i ñane bôt bobasôna.

 

Yaônde, 13 hilônde 2009

NkamPondiPondi

http: //antoinepondipondi.blogspot.co

MPÉMBA MUT

MPÉMBA MUT

            Ingéda lihaa li édi, li ngwal mi mpémba mi bôt. Ingéda litén lé édi, li ngwal mi mpémba mi bôt. Ingéda loñ i édi, i ngwal mi mpémba mi bôt inyuule ingéda Hilôlômbi a mma ngim yom, mut nyekinye a kôli bé i bagal yo. Jon ingéda Hilôlômbi a mbot ngim litén, mandap ma bikôkô ma nlama bé toñ i bana bibégés i lel litén. Mandap ma bikôkô ma nlama bé toñ i kahap litén i ngii ño.

            Inyuu i boñ le, u ba mpémba mut, u nlama yi matiñ ma Hilôlômbi, u nlama añ mo ni tééda mo ndi u gwéhég ki loñ yoñ. U nlama je bijek bi loñ yoñ ni nyo maog ma loñ yoñ to u yé numbee homa. Hala a mboñ le u kôhna bisai bi Hilôlômbi. U nla bép wo i tôl yoñ ni kal le u gwé ngui ingéda u nyi gwel wemede, ingéda u nla gwés loñ yoñ ni ñem woñ wosôna, ingéda u nla yémbél malép, hié, mbembi, hisi ni mbu. U nlama ki ba mut a nyi gwel nyemede, ingéda u nyi gwel mahoñol moñ, ingéda u nyi gwel gwéha yoñ ni ingéda u nyi gwel ngôñ yoñ malal inyuu i bot mboda. Jon u nog le pôndôl i yônlag i janda. Inyuu kii mpémba mut i yé nseñ ? Inyuu kii ngui i yé nseñ ?

            Yom u nlama yi, yo ini le, ngui i yé i boñ i jam u gwés, i jam u ñôt ni mahoñol moñ. Ba nyil ki ngui, ingéda ngim mut, ngim loñ to ngim yom i ñénél mut numpe, loñ ipe to yom ipe i boñ ngim jam. Jon di nyi ngui maliga, ngui béba, ngui minsôn, ngui i yi, ngui i pék to ngui i mahoñol ma mut, ngui nson, ngui biniigana, ngui loñ, ngui mambén, ngui i ntôñ i gwét, ngui ane, ngui nlôñ, ngui matibla, ngui bee, ngui minliba, ngui minsohi, ngui makoñ, ngui gwéha, ngui Hilôlômbi i ke bisu.

            Haninyen mut kôba a bi unda ngui ni i ngén ini le : pôndôl i yônlag i janda. Ndi u yi le ngui i nla ki nene ni i ngén ini le : diuna di yé di kotba, di puuwe ndi ba sés njok. Hala a ñunda bés le adna yon i yé ngui. Jon ibale bo mut to ngim loñ, ba ngwés tééda ngui yap, ba nlama yi le ngui i yé yom i mal. Jon liyi bog ngui ni liyi bôñôl ngui li yé nseñ ngandag tigale i ngui mut a gwé to i ngui ngim loñ i gwé i bana habé mahee. Yom pe mut a nlama yi yon i yé le, a yan bañ mut numpe ndi a ba bak i bañ mut ngôg. Ngui i nlama hôla we i ba kunde ni i tééda libag joñ li man Basaa. U nla ndigi yi le u gwé ngui ibale bo ndi u ta habé i loñ yoñ, ndi u béhgag libag li man Basaa. Ndi i yi le hala a yé toi maliga, u nlama gwélél mambén ma Hilôlômbi mon ma yé le : gwéha, likap, ngi-njôñ, yi lihaa ni mapôhda. U nlama kwee man munlôm a ngwé i loñ u niñne ndi yag libii joñ li keneg kikii sômbôl i Hilôlômbi. Hala a mboñ le, Batuupék a nla bé kôm we mbus ibale bo ndi u noñ hi kokok. U tééda ni le: banga jôi i loo ligwañ ni ki le, li u mbôñha longe, jon li lémés kel inyuule jam li nkidna bé inyuu mut. Masoda ni nu a noñ hi kokok.

Yaônde, 18 kondoñ 1999

      Nkam  Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

 

NDAP ÑEM I NYON BÉ

 

         Di nla kobol i ngén ini ni kal le ngôñ mut binam i gwé bé nwaa. Mut a ngwés le i yom a gwé bé a bana yo. Mut a ngwés le a niñ longe le a nog habañ ndutu yokiyo. Mut a ngwés le i yom i nlémél nye, a bana yo i ke bisu.

 

         Mut a nlama yi le a nla bé yônôs ngôñ yé. Jon u nog le, nsulaga nye ñem i yé me i mpeha, ndi manye ma tabé. Hala wee ñem i nti we i boñ jam, ndi bigwel moo bi tabé. Ngi-yi i mboñ mut le a nhoñol le a nla yônôs ngôñ yé, ndi a nhôya le mut a ngwé, a niñ, a ñun, a nkon. Mut a nyi bé le gwom bi nta ndi bi mal. Nyen a ntehe bé kikii mam ma yé mbogog. Mut a nla bé gwel maliga ndigi Kimaltjai. I jam li jon li mboñ ngim bôt le ba ba nyéiha.

 

         Mut a nlama bé yéñ i yônôs ndap yé ni i gwom gwobisôna bi nkon nye ngôñ tigale a waa bé niñ ikété ndutu.

 

Yaônde, 21 hilônde 2010

                Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.c