dimanche 28 août 2016

KI MBOG I GWAL MBOG


KI MBOG I GWAL MBOG

 

Mbog i yé bibéé ni mam di ntehe ni ma di ntehe bé, hala a yé mbale i sôli. Ibale u nyoñ jis li hiônde, u huwe isi a nti we ngandag hiônde. I jam li ntagbe ha li yé le pok i yé i ngii mam momasôna. I jis li hiônde lini li yé isi li nti niñ. Ingéda i jam lini li ntagbe mut a ntehe bé jo ni mis mé. Yak man ingéda a nhol, u nyeeba ndigi le ntel i nkôndbaha nye. Hala a yé mbog bihégél. Mbog bihégél i yé mbogog. I gwé i méé mambén ni méé matéyak ma mam. Inyuu hala nyen u nok le mbog i nyibil bilap hala wee mam ma sôli. Jon Hilôlômbi nyen a yé nwet mbog a bak ki nwet ngui yosôna. Nyen a nyi inyuukii mbog i nlama gwal mbog.Bôt ba kôba ba bé sébél ki Hilôlômbi le Mal yi.

Hilôlômbi nyen a bi heg nya ni nya bihégél. A ti hikii ntén ngui i bulus nyemede. Mut binam, nuga, bikai, hiobi, bitandi i ke bisu.

 

Yaônde, 08hikañ 2016

Nkam Pondi Pondi

            http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

 

LINÉÑÉS BILÉM


LINÉÑÉS BILÉM

         Hala a yé ngim nson u mbat mban le u nlama yi hikii lém, le u nlama boñ le lém i nôgôl we, i yi i yom u mbem i ke bisu. Nson unu u mboñ we le u nlama yi gwel wemede. Hala a mbat le u nsélés boña woñ i yén péé le lém to yada i  nimil bañ ibale nop a nno to ingéda sép i ke bisu. U gwé sôkbôk maséé ingéda u mmal yi nson woñ i néñés bilém. Hala wee u nlama yéñ i yi wemede inyuule u nhôya bé i mam u nlama boñ i ngim kel, i niñ yoñ.

        Basôgôl ba bi kéne mangén noñnaga ni bilem ba bi tehe inyuu bilém. Yom ba ngwés le mut a tééda bilem bi bédés mut binam. Mut a nlama nwas bilem bi bi suhul nye i njel i yén péé ntel niñ yé. Hala a yé kimasoda.

 

Yaônde, 12 biôôm 2015

                                               Nkam PONDI PONDI

                                     http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

Basélél bikéhene


Bikéhene Bi Bisu………………………………………………

Tribunal de Première Instance

Bikéhene Bi Ñem Kété………………………………………..

Tribunal de Grande Instance

Bikéhene Bi Hohol Hop………………………………
Cour d'appel
Bikéhene. Bi Ôm Tuk Gwét  ……………………………

Cour Suprême

Nkéés ………………………………………………………….

Juge

Ntat Mambén ……………………………………………….

Procureur de La République

Ntat Mambén Nu Nkeñi……………………………………
Procureur Général
Nkam ……………………………………………………………….

Avocat

Nsa Mapil ………………………………………………………

Huissier de Justice

Nkum Soñ i Matila...............................................................

Notaire

Matila Bikéhene..............................................................................

Greffier

Matila Bikéhene Nkeñi  ……………………………………..

Greffier En Chef

Nkena Bikéhene bi bisu………………………………………
Président du Tribunal de Première Instance
Nkena Bikéhene Bi Ñem Kété……………………………...
Président du Tribunal de Grande Instance
Nkena Bikéhene Bi Hohol  Hop ………………………….
Président de la Cour d'Appel
Nkena Bikéhene Bi Ôm Tuk Gwét………………………
Président de la Cour Suprême
Nkena Juu Li mahop Ma Lôg Ngomin
 
Bikéhene Bi Ôm Tuk Gwét………………………
Président de La Chambre Administrative C.S

Ntat Mambén Bikéhene Bi Bisu

Procureur de La République (Près Le TPI)
Ntat Mambén Bikéhene Bi  ñem Kété
Procureur de La République (Près Le TGI)
Ntat Mambén Nu Nkeñi Bikéhene Bi Hohol Hop
Procureur General Près La Cour d'appel
Ntat Mambén Nu Nkeñi Bikéhene Bi Ôm Tuk Gwét
Procureur General Près La Cour Suprême
Nkéés Bikéhene Bi Bisu ……………………………………...
Juge au TPI
Nkéés Bikéhene Bi ñem Kété………………………………
Juge au TGI
Noñ Nyuu Nkena Bikéhene Bi Hohol Hop ……………..
Vice-président de La Cour d'appel
Nti Maéba Bikéhene Bi Hohol Hop………………………….
Conseiller à la Cour d'Appel
Nti Maéba Bikéhene Bi Ôm Tuk Gwét………………………
Conseiller à La Cour Suprême
Mbôm noñ nyuu Ntat Mambén Nu Nkeñi………………..
Avocat General
Noñ  Nyuu i ñem  Kété  Ntat Mambén Nu Nkeñi………
Substitut General
 Man Noñ  Nyuu Ntat Mambén Nu Nkeñi………………..
Attaché au Parquet General
Noñ Nyuu Ntat Mambén……………………………………….
Substitut du Procureur de La République
Matila Bikéhene Bi Minkaa……………………………………..
Greffier Audiencier

Matila Nkeñi……………………………………………………………

Secrétaire General

 


                      Yaônde, 13 Maye Sép 2002


 

 

Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

Sôñ


1)    Kondoñ :yom i nlet, i nyo bé nkwade.

2)    Matjel: lisalal li gwôô li tôbôtôbô.

3)    Matumb: wom i ba ñé nd ba nwas le ba mbel bé bijek to yom ipe. Ngéda i ntagbe ndi ba kahal sômbôl sal mu. Hanyen ba nsal ngim bijek (matop, hiônde). Matumb map.

4)    Matôp: ba ntôp ngim lipan inyuu i sal wom.

5)    Mpuye: ngim ond i nkôp maye ma sép.

6)    Hilônde: ngim nop i.

7)    Njéba: wom ba nsal hiônde ingéda mbéñ.

8)    Hikañ :hiañngaa i nkahal telep.

9)    Dipos: ngim nop i.

10) Biôôm: ngim nop i.

11) Mayesép: ngéda sép i mbôdôl.

12) Libui li ñyéé :kai i I nkaha lwandi.

                   Ngéda i nlama hôla mut i kônde nigil inyuu i bana pék,

                    yi yosôna inyuu i yi maliga. Jon man mee a nlamyi ôt

         minsongi mi ngéda ibale bo ndi a ngwés ba kunde.

 

                                     Yaônde, 08 matôp 2006

                                     Nkam PONDI PONDI

                                     http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

MASOOHE


MASOOHE

 

                   Ma yé yom i base. Hala wee mut a mpôdôs Hilôlômbi  inyuu i ti nye bibégés tole inyuu i bat Hilôlômbi le a hôla nye tole inyuu i ti Hilôlômbi mayéga.

         Ingéda mut a nsoohe, hala wee a mbat Hilôlômbi ngui yéé. Masoohe ma yé ki libat yom ni ngi-waa.

         Yom u nlama yi, yo ini le, mut a nla ki soohe Ngambi le, a pôhdene nye Hilôlômbi. Jon u nok le: ngambi i nkomol bé Hilôlômbi. Hala wee ngambi i nloo bé Hilôlômbi. Mut a nla soohe inyuu bawoga. Mut a nla ki soohe maange le a loo ndigi i tehe nye. Jon masoohe ma nla ki ba ngim oda tole ngim lisônga ba nsôga we le u boñ ngim jam. Jon u nla nok le, soho u ôt bañ fôtô, soho lok bés i je, soho u ôt bañ siga tole siba, soho u luk bañ matôwa i ke bisu.

         Inyuu i boñ le masoohe moñ ma yon, u tééda le: i yoñ sat u nyi,yon u tôgbege. Hala wee u nlama ba mut maliga ni le u nlama nigbene Hilôlômbi.

 

 

 

Yaônde, 18 maye sép 1999

                                                         NkamPondiPondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

B'A LIBII LI YÉMANE ?


B'A LIBII LI YÉ MANE ?

 

Bôt ba kôba ba bi bot liada ni Hilôlômbi ni i njel ini le man munlôm a nkweeba. I mbus i jam lini, ba niiga nye sôkbôk. Hala wee mambén ma Hilôlômbi ni njee a yé Hilôlômbi inyuu man mee. Man munlôm a nyi le a nlama hémle Hilôlômbi, a nlama yi lihaa jé, a nlama bana bôdôl  ni Hilôlômbi i ke ni bisu.

 

Ingéda munlôm a mbii mudaa, i bôt bana bo ibaa, ba nlama bii ndap yap libii i moo ma Hilôlômbi. Hala wee ba nlama bana bôdôl ni Hilôlômbi. Jon ba nlama soohe nye, ba nlama yéñ mapubi ma Hilôlômbi, ba nlama kapna maséé map ni mandutu  map, ba nlama bana bôdôl ipôla yap bibôdlene bi libii jap, ba nlama kwel i ke ni bisu. Mudaa a nlama yi leege nlôm, a nlama pôdôs nye ni bilonge bi bibug i ke ni bisu. Munlôm a nlama ti nwa makébél i ke ni bisu.

 

Ingéda mam ma ndap libii ma mpam i mbégdé, babiina ba yi le libii jap li nla ôbi inyuu ngandag manjom. Njom bisu i yé le ba nyi bé mahoñol ma mut ba ntjeelene. I mut nu a nla yéñ i ôbôs libii lini ni bibéba bi maéba, ni bipôdôl  bi be, ni ha môô i hié i ke ni bisu. Jon babiina ba nlama yéñ le ba nôgla bibug, ba bana suhul nyu, ba yi nwéhlana, ba yi dihôha tjap, ba bana mahoñol ma nwee inyuu i yi kii i nkéñ le mane ma ta habé i ndap yap libii kikii i kel ba bi at bo libii jap i ke ni bisu. Mudaa a nlama yi le ibale mbôgna a nkwo, wee nyôl i nkwo.

 

Ingéda babiina ba nyéñ gwéha i Hilôlômbi, ba yi le Hilôlômbi a kéñ le libii jap li ôbi bañ. Njombongo a boñ le babiina ba bana bôdôl ipôla yap. Bayemlikok a boñ le libii jap li kwo bañ. Batuupék a ti bo yi ni pék le ba nog mane libii jap. Inyuule munlôm ni mudaa ba yé ba biina wee ba nyila mut wada. Mane ma libii ma ntinde babiina i bana ngandag mboda.

 

                           Yaônde, 30 hilônde 2009

                         Nkam Pondi Pondi