NSEÑ I GWÉHA

NSEÑ I GWÉHA

I  mut a gwé gwéha a ta bé nhiômôg mut, a tabé mut a nneebe bitek, a yé mut a nyéñ  nsañ, mut  a nyéñ mahol, mut a mpot maliga, mut a nyi mapôhda. Jon u nok le : mapôhda ma nyambal gwéha. I mut a nyi gwéha a nneebe bé le ba tôôma nye ño ni maaisañ a ñunda bé bijôñ gwé bakén ba bôt jon u nok le : kôp i njôl bé i ntet. I mut a gwé  gwéha a niñ longe niñ. Bipuba bi tjôñ bi nkôhna bé woñi. Jon u nok le : ni ngwésna ni nsôôna bé diyindi. I mut a nyi gwéha   a nla neebe wél inyuu bilôg bisañ. Jon u nok le: hikii litén li gwé i wé téglaga ñyéé.

Bôt ba kôba ba bi yimbe le i ntôñ miñyéé, ñyéé  wada i bé i gwé mahuu ma nsela ni mini miñyéé nimpe. I téglaga ñyéé ini i bé neebe wo inyuu miñyéé mimpe ingéda njéé i noñ bo. I  ñôt njéé i pes yé. I téglaga ñyéé ini nyen miñyéé  mi mbééga bañ  minkôgô. Hala wee nyen a nsal minson nwomisôna. Ligwé li base li inyuu ngim bôt ni ngim biloñ. Mut  a nwél inyuu bôt bape. U nlama lôô i nyeni ndi u pam yak Ntohol woñ. Hala a nlona linyandi ni gwét inyuu mut a ntjél i base i. Base i sôkbôk i yé ntéñék ni gwéha. Base  i yé liada li bôt ni Hilôlômbi. Hilôlômbi nyen a bi heg mut. Jon man mee  a bi ték mbog (mbog bihégél ni mbog ndômbôl).Base i man mee i nyi le Hilôlômbi a yé i ngii bihégél gwobisôna jon ba nsébél nye le Bayemlikok. Litiñ li loñ li yé i ngii mambén momasôna. Loñ i yé  i ngii bôt bobasôna. Jon u nok le : mut a nje njék ndi mut a nje bé loñ. Yak mbén i yé i ngii bôt bobasôna. Jon bôt ba kôba ba bé yi le hémle ni mbog bi nkiha, hémle yon i mbok ane. Gwéha i nyis man mee le Hilôlômbi a yé wada. Jon bôt ba kôba ba bi kal le : i yoñ sat u nyi yon u tôgbege. U nogok ki le : ba nkés bé  mbog i ngii mbog. U sôgôk ki nok le : hikii loñ ni hé libél li kôp. Ingéda u ngwés Hilôlômbi woñ u bana yi ni pék. U ñôt mahoñol moñ ni wemede, u ntehe nkoñ hisi ni mis moñ. Jon u nok le : ñyéé i nke bé mañan matehe ngwé. Man mee a nyi le Hilôlômbi a tohol nye ni mboda  yé. Jon man mee a nlama gwés mut wé libôk kikii nyemede ndi a nogok nye ngôô. Base i bôt ba kôba i niiga we gwéha le u ba ngwélés, u ba kunde. Gwéha i mboñ we le u ño gwom môi. Base i man mee i bi gwé ingéda Hilôlômbi a bi hôla bôt ba kôba le ba yémbél gwét ni i bôt ba bégwés le ba jôp i base i baôm mbom isi. Ndi Hilôlômbi a ti bôt ba kôba mambén. Gwéha Hilôlômbi i bi nene ingéda a bi ti loñ mee nkoñ. Loñ mee i bé kunde inyuule i bé yi ndigi base i sôkbôk. Jon loñ mee i bé hol. Bon  ba mee ba bé jena bé kikii tjobi inyuule ba bé bégés ndigi Hilôlômbi nu a bi tohol bôt ba kôba i gwét ba bi jo i Ngog Lituba. I mut a ngwés Hilôlômbi ni ngui yé yosôna ni ñem wé wosôna ni mahoñol mé momasôna a yé kunde. Nseñ i gwéha i.

Yaônde, 27 njéba 2015,

                                      Nkampondipondi

http://antoinepoindipondi.blogspot.com

 

YUBDAYUBDA

YUBDAYUBDA

 

Di nla kobol i buk ini ni kal le hala a yé mbôm yubda ni i njel ini le mam  ma mpam i ngioda, i héya bitamb le ntjangén won i mpam i ke bisu.

Ingéda mam ma nyila yubdayubda hala wee yom to yada i nke habé, hala  wee u nyi habé ño to iyindi, hala wee mut a ntéé makôô i ngii, a ôm ño isi ndi a kahal ke, hala wee mam ma nyila pulapula, hala wee yom to yada i nke habé longe, hala wee mam ma ta habé mbogok. Jon u nok le: bum batjo ba yol . Hala wee hikii mut a mboñ i yom a ngwés kikii sômbôl yé. Nwet jam a ta habé, mut a mbégés habé mbén. Hala a nnene i ndap bôt, litén, i loñ, i ntôñ i ke bisu. Ingéda hôlô i yé hanyen yubdayubda i mpam, i hôlô i i yé liyep, minson mi tabé, matibla ma tabé, mapubi ma tabé, bisukulu bi tabé,malép ma nyo ma tabé, biiñngin bi tabé, minloñ mi tabé i ke bisu. Ane bitek i nsôk ndigi ni yubdayubda. Nkena ndap bôt a nlama ba mut a nkot bôt, nlélém ni nkena litén, nkena nlôñ, nkéna ntôñ, nkena loñ i ke bisu. Maliga ma nlona nsan.

 

 

                            Yaônde, 27 njéba 2015,

                             Nkam pondi pondi

                                             http: // antoinepoindipondi.blogspot.com

 

 

 

BANGA LIBAK

BANGA   LIBAK

 

Di nla kobol  i  buk ini  le banga  ni kal le  hala  a  yé mbiñ  jam , yom  i  yé keñi, yom  i gwé mahee.

Di nla ki kobol i buk ini le  banga  ni kal  le hala  a yé buk, hop, lipôdôl. 

Di  nla kobol  i buk ini  le libak ni   kal  le  hala a  yé yom tole  jam  li nom.

Banga  libak  i  nene  ni  mut  a  nyi gwel nyemede,   mut  a nyét ikété mabôñôl mé ,  mut bôt ba nti lipém,  mut  a  nsuhul  bé  nyemede i pes i  tel  yé, bimañ gwé ,  hop  a  mpot   i ke bisu. Mut  a ngwés  bé  gwel  mam ma nwéha nyuu, a gwéhék  le  hi  jam  jé  li   nlama ba longe  i mis  ma  bôt .Jon  u nok   le : bibanga.  Hala   wee   mut   a  nlama   bé   nwéha nyuu   ni  niñ  a  niñ nyemede ingéda maséé  to  ingéda ndutu.  Ntén mut  ini  i  yé kééne ngén, mut  bôt ba nyôñôl ndémbél.

 

 

Yaônde, 29 matôp 2015 NkamPondiPondi http://antoinepondipondi.blogspot.com

Yaônde, 29 matôp 2015 NkamPondiPondi http://antoinepondipondi.blogspot.com

Yaônde, 29 matôp 2015 NkamPondiPondi http://antoinepondipondi.blogspot.com

Yaônde, 29 matôp 2015 NkamPondiPondi http://antoinepondipondi.blogspot.com

Yaônde, 29 matôp 2015 NkamPondiPondi http://antoinepondipondi.blogspot.com

                                                                                           Yaônde, 23 matôp 2015

                                                                   Nkam  Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

 

 

 

 

                                                                                                                                                                            

B’A LILA POHOL TOLE LILA TEP

LI MBOŇ LE U YÉ KUNDE?

 

 

Di nla kobol i buk ini le pohol ni kal le hala a yé i tep ngim yom tole ngim jam.

 

Di nla ki kobol i buk ini le pohol ni kal le hala a yé jam mut a ntep i  kété mam mape le jon a nlôôha ngwés pak. Inyuu hala nyen ingéda mut a mpohol hala wee banti bénye.

 

Di nla kobol i buk ini le tep ni kal le hala a yé i pohol inyuu i yégla bôt to gwom bi yé  bilam.

 

 

Di nlakoblo i buk ini le kunde ni kal le hala a yé i ba mpambaga isi ane i mut mumpe, loñ i pe.

 

Di nla kobol i buk ini le kunde ni kal le hala a yé nu to i yom mbédgé i ñane bé.

 

Inyuu i boñ le pohol yoñ i boñ le u yé kunde, i mbéda  le tep ni kunde bi kiha kunda yada, ngem yada, nlélém ngéda ni i njel ini le pohol i ba banga pohol, kunde i ba banga kunde le hala a mbôña bé ni mandon tole ni matjañ. Tigale pohol yoñ i boñ le kunde i ségi. Hala wee kunde bitéé bi mis ndi u ngiyui minkôm i pes i ane loñ yoñ, likot masangô, i bañ bee gwoñ, i bañ moni woñ, i pes i nson u nsal, mahoñol moñ u ñôt i ke bisu.

 

Tep tole pohol bi nla boñ we le u yé kunde ni i njel ini le: kul nye sañ i bôwag bañ, me tep i wem. Hala a nkobla le u mpohol ngim yom tole ngim jam, u nlama bankôôbaga le i yom i tole i jam li li pamna we i ba kunde. Jon u nlama nyôs nyuu, u nlama bana mban, u nlama sélés boña woñ i ke bisu inyuule kunde i ta bé yom ba nti, i yé  yom mut a nkadal i pes i sañ, gwét, mahoñol, yi, pék i ke bisu. Jon u nok le: jam u mbôhma longe, jon li nkapkel. U nogokki le: jam wa wél, u nyôs nyuu. Hala wee ingéda u nha nyuu i boñ ngim jam, u nlama boñ jo ni ñem woñ wosôna. Jon u nsôk ki nok le: u yip nyo, u ñunda bé masoñ. Hala wee ibale bo u nha ñem i boñ jam, u timbis bañ ñem ni mbus.

 

 

                  

 

                                                          Yaônde, 23 matôp 2015

                                                  NkamPondiPondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

NOP

 

Hala a yé malép ma ntoi, ma lôkak i ond ndi ma kwok hisi. Nop a nno bé nlélém. U gwé nop makôs, nop hilônde, nop biôôm, nop bibabaya, nop tôtôi i ke bisu. Jon banop ba yé ngandag mintén. Nop a nno bé ndigi le ngii yosôna i nhénd. Nop a nla no le hiangaa hi bayak.

 

Nop hilônde a nno bé ni ngui. A mbéna no i sôñ samal i nwi. Nyen a nhindis bitôdô, a héhak bijek. Nop dipos a nno bé ni ngui. A yé a no a sem. A ntémb a no ki i mbus ngeñ ina. A bé béna no kôgôô. Nop dipos a nno i sôñ iaa. Bôdaa ba nkahal kôs bijek tole ba nkahal mabumbul. Nop biôôm a mbéna no i sôñ jôm i nwi. I nop nunu a nno ni ngui yak mbambat i yé i ba ngim mangéda. I nop nu yen a mboñ le tju di oo. Nop bibabaya a bé no i pôla sôñ jôm ni jôm ni yada. I nop nunu a nno ni ngui. I nop nunu a bé a no, hiangaa hi bai. Jon u nog le, nop a nkahal leñ makoñ ma ngwéé. Hala wee mbéng i mal. U nogog ki le, nop a nog, hiangaa hi bayak. Nop tôtôi a nno ni ngui, mbug mbebi i yé i ba i nhông yak matanga ma nla kwo. Nop tôtôi a mbéna no maye sép. I nop nunu nyen a mbéna héya minyôl mi mandap, nyen a nnup bie. Malép ma yé ma kôba hisi ngandag i nya i yéle, ma nla bôk miñyaanga, mandap. I ngandag malép ini, i nla kuu minloñ, i nla baa bôt ni binuga. Balom ba nhôl i ke bisu.

 

Ingéda  nop a nno, hala a mboñ le bijek bi nuk. Niñ i nla bé ba i nkoñ hisi ibale bo ndi nop a tabé. Ndi ingéda nop a nno, u yéñ le u ba i homa a yéle ngui malép ya boñ bé we béba. Ibale bo ndi u ñoñ ndap, u yéñ homa hisi le nop a nla bé bôk ndap yoñ i ke bisu.

 

Inyu i boñ le nop a téénga bañ niñ yés hana i nkoñ biték, di nlama yéñ i yi ingéda banop ba nôl ni bahoma ba nôl.

 

 

YAÔNDE. 05 dipos 2005

                                                                               Nkam PONDI PONDI           

 

                                                              http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

 

MÔI MA NOP

 

1)  Nop bibabaya ingéda sép

2)  Nop biôôm

3)  Nop dipos

4)  Nop  hilônde

5)  Nop  mahuu ingéda mamélél ma mbéng

6)  Nop makôs

7)  Nop matanga

8)  Nop tôtôi

Ingéda nop  a nno, malép ma nop ma njôp i kété hisi, ma yila lingen, diléléba, lép, lom a nsul tuye, disan di yé matjee ma  mbebi ingéda malép ma nsômbôl bet i yila ond. Jon u nok le ond i bôgôk, nop a noñok.

 

 

 

Yaônde, 20 matôp 2015

                                                                           Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

 

 

 

 

BOÑA

 

Di nla kobol i bug ini ni  kal le, hala a yé ngandag minkañ mi yé i kégéé i ño. I boña nyen, pék, mahoñol, lihékda, linôgda, linyiñnga i ke bisu bi nlôl.

 

Boña a nlôl i bug ini le boñ. Hala wee oda, ane bi nlôl i boña le ngim yom i nlama séla, le ngim yom i nlama gwéla i ke bisu. Inyu hala yen u nok le mut a mboñ lini jam ni ntjeñ tole a yik bé ibale bo ndi boña wéé a nkôble habé longe.

 

Boña nyen a mboñ le mut a nok mane, njôhge i ke bisu ni minkañ mi nyodi i boña ndi mi kenek ni nyuu yosôna.           

 

Ingéda u nok le boña a nsal mut, hala wee i mut nunu a gwé soñnda, a gwé yi ni pék inyuu i léba tole inyuu i boñ ngim jam. Ingéda boña a nsal mut, hala a nkobla ki le, libogog li mam li mut nunu tole likennga li mam li mut nunu bi nlôl ndigi ni ingéda a nyoñ inyuu i ôt mahoñol méé longe liôdôg.

 

Ingéda u nok le i mut nunu nyen a yé boña wés, hala wee i mut nunu nyen a mbok balôm bés ba mam i ke bisu.

 

Ingéda  u nok le ba njôwa we boña, hala wee i mam u mboñ tole i hop u mpot tole mahoñol u ^.gwé mut numpe a ngwés bé mo. Jon a ngwés le u nwas  mo, u  yoñ i méé.

 

Ingéda u nok le i mut nunu boña a téé habé nye, hala wee i mut nunu maboñog méé ma mam to hop wéé bi ta habé kikii mut a yé mbôô.

 

 

 

YAÔNDE, 23 biôôm 2005 Nkam PONDI PONDI

 

                                                              http://antoinepondipondi.blogspot.com