samedi 2 mai 2009

NDÔN
Hala a yé ngim kon i noñña, i nlôl himamana poga i nin i nsoñ. Ndôn i boñ le u gwé mbabla nyuu. Laakôp ikété jôl, i nyo to minla i tina ño sii. Mônga ma nla sôhge we i ke ni bisu.
Ndôn i noñña ni i njel ini le i nla kon ngandag bôt i ngim mbog, i ngim loñ to i ngim biloñ. Jon bôt ba nlama yéñ le ba hoo tibla ndôn i pes i bee tole i pes i likepba. Ndôn i nla nola. Jon u nlama noye inyule u nog waa.
Ndôn i yé ngandag mintén. U gwé ndôn dinuni. I ndôn ini i nla kon bôt ba binam. I nla ki nol bôt ba binam ingéda bôt ba nje to tihba dinuni di nkon ndôn. Ndôn ngôi i nla nol bôt ba binam ni i njel ini le ibale mut a nkon a nlama hoo tibla tigale a lôôs i ndôn ini bôt bape. Mut a nkon bé ndôn ngôi ibale bo ndi a nje ngôi. Ndôn ngôi i nol mut inyule himamana poga i niñ i nsoñ hi ngwal hi ndôn ini hi mpôna himamana poga i niñ i nsoñ hi hi ngwal ndôn mut binam.
Mut a nlama bé waa nigil inyule yigil i nhôla mut le a ba ngwélés ni le a niñ longe.
 
Yaônde, 28 matôp 2009
Nkam Pondi Pondi
http://antoinepondipondi.blogspot.com
MIHUÑBE
Di nla kobol i bug ini ni kal le hala a yim ñañ i tabé maliga ndi i ñañ unu u ntjama libai. Kikii ihéga ibale mut a nyéga munlôm, i munlôm nunu a nimis gwom gwé bi mbôô tole ba nkal le ibale bo ndi u nkon ngim kon ndi u nyo masai moñ, u mbôôp i ke ni bisu.
Mambadga ma yé le inyu kii bôt ba nhémle mihuñbe ? Kii i mboñ le mihuñbe mi nhoo tjama ? Inyu kii bôt ba nsélés bé boña wap inyu i yéñ i homa maliga ma yé ?
Inyu i boñ le u yi libag li bôt, maboñog ma bôt, woñi i bôt, i mam ma ntééga bôt i pes i madoñog, i nsômbla le ngim mihuñbe i pam. Jon u nog le, e i yé i kudi ndi ba yi i yom i sôag. U nogog ki le, we ni mut ngi jéla u be nye mbondi? Ingéda bôt ba mbénge ngim yom ndi ba yéñ bé i yi lelaa i yom i i nke, lelaa i yom i i nsal, inyu kii I yom i i yé hala i ke ni bisu nyen bôt ba nhémle mihuñbe. Inyu hala nyen balam ba bingond ba mbéna bé ba maséé to bilog bi gwé pék bi mbéna bé ba balam. Jon u nlama yoñ tat ni ñañ u nog, u nlama bé hémle hikii ñañ u nog. U nlama bana ngandag soñnda tigale u ôm ño liaa, u sôk tam. Mut a unda we i homa a nup tju.
 
Yaônde, 26 matôp 2009
Nkam Pondi Pondi
http://antoinepondipondi.blogspot.com
 
 
SÔK BÔK MASÉÉ
Hala a yé maséé ma ma nlôôha. Ma ma mbôk ni ma ma nsôk. Di nla kobol i bug ini ni kal le hala a yé mut a nyônôs ngim ngôñ, ngim mahoñol, ngim nson, ngim libak i ke ni bisu. Di nla ki kobol i bug ini ni kal le hala a yé libag li mut a nyônôs i yom ba badag nye tole i yom i sômblaga le a boñ i ke ni bisu.
Bagwal ba nla bana sôk bôk maséé ingéda man wap a nsal longe i sukulu, ingéda a gwé longe libag i ke ni bisu. Mut a nla bana sôk bôk maséé ingéda a nje bijek, ingéda nyus i gwé habé nye, ingéda sômbôl yé i nyon, ingéda i yom a yéñék a nléba yo, ingéda i yom mut numpe a bemek, a nyônôs nye bot yé ñem i ke ni bisu. Jon u nog le, mut a ntus tum. Hala wee mut a mboñ jam, a nyônôs ngôñ yé, ñem wé i yon.
Mut a nla ki bana sôk bôk maséé ingéda a mpahal béba yé, ingéda a ntibil béba a mboñ mut wé libôk tole a ntibil béba a mboñ Hilôlômbi.
Yaônde, 12 matôp 2009
Nkam PONDI PONDI
http://antoinepondipondi.blogspot.com
NKWEL
Nkwel i yé soso bug i kété niñ i bôt. Bôt ba nlama kwel, mut a nlama kwel. Nkwel i ñunda le u niñ jon u mpot ni mut numpe i tékbaga mahoñol u gwé le a yi i yom u nhoñol lôñ ni le weg u yoñ, u nog mahoñol nyek a gwé. Ingéda bôt ba nkwel hala a nlona matibla i ngandag mam.
Inyule i bôt ba ñéñél bikaat i mpék, u yé le u nog le i sém a mpot we lee, u kép su ingéda u ntehe sém, u nkwélél habé nye. A nyi béé i yom u bag, u unbege nye. U kahal pôna man likuñ a yodi ndigi ha, a nid woo limañ. Hala a nsudul ki libag joñ lingwélés, a nolog jo. Ngwélés i njôp bé likoonga. Ingéda mut a nog le ba mpot nye jam, a boma maaisañ, ba kwel. A kal nye i yom a nog yag maaisañ a tihmbe nye. Nkwel i nlona nsañ inyule ingéda u nyi le i yom u bi nog u mbep nog yo, u nhéya hiun i yé wé i ñém. To mandap ma libii mana, ngandag mam i ñôbi tunba tunba, nunu a nkôm nunu mbus, nunu a mpôdôs bé nu, kii ya lona matibla? Jon i nsômbla le bôt ba kwel. Nkwel i yé yimbne i niñ, bawogo ba nkwel bé. Nkwel u nhôla ki le, bôt ba pôôdna, ba gwal ngim ngui i bôñôl mintôô mi mam inyu hala nyen Basaa ba nkal le: Wada a kol mbada, iba ba kol nhôlag, hala a lôl i nkwel, i lugna mahoñol. I yom ini le nkwel yon i nyis bôt kikii mam ma ntagbe, yon i nyis bôt kikii di nhoñol i bok mam, yon i mpamna bôt i hek pék, i yom u yik bé ni njel nkwel mut numpe a niiga we yo. Jon i nsômbla le ,mut a yénék i homa nkwel i ntagbe. Ndi liyô bé, jomol bé. Mut a pôôna bañ bibug bi. Nkwel i yé ingéda bôt ba yé ñwee, miñem ñwee, matjél ma nlék bé. Ba yé ikété libag jap li ñwee jolisôna nyen mahoñol ma mpam ha ma yé minhôôlag mi mahoñol, mi nla ki gwal minhôôlag mi mam. Nkwel u hôlôs yi kikii me mbôg mi kal le i yom u yik bé, mut numpe a nla boñ we le u yi yo. Nkwel u boñog le we ni maaisoñ ni nôgla ngandag mam. Nkwel kikii me ntémb ki me kal i njôpna bot-ñem i pôla bôt. I mut bé nye ni nkwel bé u nkon nye woñi, u nyi bé i yom a nhoñle we, u nyi bé too a ñoo we tole a ngwés we. Ni njel nkwel, jiibe lini jolisô li nséhi, mapubi ma nene i ngandag mam. Ibale bo bitembee bi yé, i mut a nkwélél we i nlélém jam, a ke a kwélél wo mut numpe. Wa nôgda ndigi le masela ma yé mu bibug gwé bi bi mpam, a gwiya. Mut a ngwiina i nyo, hinuni hi gwiinaga makôô. Ni njel nkwel nyen di mboñ bôt le ba gwiya, nyen bôt ba ngwiina ni njel bitembee. Di nyil ndigi mut le a yé maliga ni njel nkwel inyule hikii jam ni nkwel li nyeli kikii a bi pot jo, nyen ba nkal le a yé mut a yé maliga. Nkwel u yii yom ipe i nkôôba mut i pot libai. Ibale bo ndi u mpot bé to u yé man mee, ba ti we hop i ti bôt, u kahal ndigi kikbe ndi i mut nu a mmeya a nkwel, a sendel hilémb héé kikii kapénda le a sendel libam, u lôôs dinoo mu i ngii, bibahus bi nyékle habé inyule u mmeya u nkwel. U nla bet tel, ba badag le ntôô mut ii, inyule jam li yé li pot, a telep i ti, a wabal jo longe, a pamna jo le bôt ba tibil nog, a kôôba bôt. Ni njel nkwel nyen maloñ ma yé ma bomna i lugna mahoñol i ngim biboma. Hanyen bôt ba nyén, matén ma nyén, ba kwel, ba lugna biyi. Yom i yé ndutu i kwel, mapénd ma ñôbôs i nkwel ma yé ngi nogna mahop. Ibale bo mut nye a mpot basaa, nunu a podog banwognwogo, béé nye ni nkwel kii? Mut a yé mbuk a nkwel kii ? A nkwélél i moo hala a yé ndutu. Ndi i mut a nkee hop longe, a nla kwélél yag hilémb, yag i moo, yag i mis inyule bijô bi gwobisôna bi yé bi bomna ikété manôgla i nya i yé le nkwel u tagbege ndigi kii pôm lép le a nkuli. I bug ini le nkwel, yom u nlama yi, yo ini le, Nkana a nkek bé nson ibale bo a ntehe le i nson i, i gwé bé pôk ni nkwañ ni ndip. I nson unu u nog le liyi nkwel, ñane hikuu i ntjep i nkwel, bo batjam miñañ, ngo yompe bé i le nkwel i. Jon nkwel lam i yé, nkwel be i yé. Nkwel i yé ngandag mintén. Nkwel mbôndô i yé nya ndigi ligwénbaha hop wés le i mut bé nye ni yii to i njoñ i nkok ni hoo maog ma maén ma nan, ni kwélag mu i mbôndô nan. Inyule i njoñ i nkok mbôndô i yé ndigi yada. Nunu a nyo, bok ba hôô nunu numpe, hala a ñunda adna. Nkwel mbôndô i yé nkwel i ntagbe i pôla bôt ba gwé banga adna, ba mbomna, ba nkwel mam ma mpamna le nunu a gwééne nunu bôdôl, nunu nyek a gwé nunu bôdôl. Me yé le me semkwep le nkwel mbôndô wee nkwel i bôt ba mbô. Nkwel i mut bo mut i yé nkwel i ntagbe i pôla bôt iba. Ibale bo me nlo i weni le sôône me kembee, i jam li, li mbénge ndigi bés we, bés bo baa. Mayegna momasô ma yé ma tagbe mu. Ma mbénge ndigi bés we, bés baa. Nkwel i mut bo mut i. Nkwel libai, ingéda mut a nlôôs bibomna bikeñi ndi mut a telep i bambal mbog, i pot to maéya tole ba ngwéhla nye hop i ngand le i nsômbla le a nôha i bôt bobasôna ba yii ha i yom i ntagbe kikii ba ngwés le mam ma tagbe, kikii mam ma kee i i mbénge bôt bobasôna won i yé nkwel libai, i tabe mut wada. I bôt bobasôna ba yii ha i ti i, i mbénge bo. Ibale bo ba nkal le di telep wee bés bobasô da telep, u héya i bôt ba gwé bé makôô. Ba kal le di nañal isi, bés bobasô da nañal, u héya i bot ba nla bé boñ i jam li inyu libag li bibôk. Bo di ube ngwéé, bés bobasô da ube ndigi ngwéé hanano. Bés le di keneg i ang lép bobasô da nyodi, di kahal ang lép. Hala wee ingéda ba nlegel i nwin u, i mbénge bé mut wada, i mbénge bôt bobasô. Nlôm njel a kennga ñañ nu. Nkwel i yé longe yom. Bôt ba nlama kwel. I bôt ba nkwel bé, ba niñ bé. Ba yé ba nene ndigi bôt ba diun ni diun. Jon bôt ba nlama kwel.
Yaonde,09 matumb 2002
Nkam PONDI PONDI ni
Mañ ntôñ GOUET Elie Ernest
http://antoinepondipondi.blogspot.com
MPÔDÔL HILÔLÔMBI
 
 
 
Di nla kobol i bug ini le mpôdôl ni kal le hala a yé mut a mpot ngandag ndi a yik ki hop. I mut nunu a mboñ mam kikii ntôô mut. Hala wee a mpot maliga. Jon mpôdôl Hilôlômbi a yé mut Hilôlômbi a ha bibug i nyo i lôôs gwo bôt bé. Mpôdôl Hilôlômbi a yé mut a nkon bé woñi i kal bibanga bi Hilôlômbi. A yé tuñngeñ noñnaga ni nson Hilôlômbi a mbééga nye. A nsangal bôt ni maliga ma Hilôlômbi, a ntoñ nsañ ni mambén ma Hilôlômbi a nkal nye le a nhoñlaha bôt bé. Mpôdôl Hilôlômbi a nyéñ bé ngim tel, to bijek to maog le mut nu a nyan to tjél nôgôl Hilôlômbi a nti nye. Mpôdôl Hilôlômbi a nyi le Hilôlômbi a nti nye bijek ni maog nwaa a nke i lôôs bibug bi Hilôlômbi.Mpôdôl Hilôlômbi a nyi le a nlama nigne i tôl Hilôlômbi inyule nyen a yé ntohol wé, nyen a nti nye banga mahôla i ke ni bisu. Mpôdôl Hilôlômbi a ñañal ni legel ngandag mam Hilôlômbi a nkal nye le a legel. Mpôdôl Hilôlômbi a mbôdôl ni Hilôlômbi. B’a bapôdôl ba Hilôlômbi ba mpot ki maliga i len ini?
 
 
 
 
Yaônde, 31 matumb 2009
Nkam Pondi Pondi
http:// antoinepondipondi.blogspot.com
MAHEE MA MONI
 
Di nla kobol i bug ini le mahee ni kal le hala a yé yimbne i ngim yom ba nla hééña ni yom ipe, tole i nla kon bôt ngôñ, tole ba nla nuñul i yom i, inyu nseñ wé, nson wé, libat bôt ba bat i yom i i ke ni bisu.
Di nla kobol i bug ini le moni ni kal le hala a yé yom i hôla i lugna nkus, bigwel moo, i tééda ngim gwom i gwé mahee ni i njel ini le loñ i mbañ moni batjañtjañ ni péba moni le i moni nunu a gwélana i loñ i.
Moni mi nhiôm ni i njel ini le moni mi nhôla we i nsomb nkus. Moni mi nhôla i hek baskô ni pôsa i ke ni bisu. Moni mi nhôla i bana ki moni. Hala we u nsal habé ndi moni nwoñ mi kônde ki we moni. Hala a yé lingwañ li wim li mapanga ma moni. Moni ba mpôôs nwo ni yéñe. Ingéda u nsaa mut ni moni, hala a ñunda ngui yoñ .Jon u nog le, i mange a bééga hikamba i nyik, nyen ngwo i noñ. I mut nunu nyen a nhoñol le a yé kunde i pot, i somb niñ yoñ i ke ni bisu. Jon u nog le, mut moni a net nkaa lama. Hala wee yag bitek a ntehe le a ti gwo to hee le makôga ma yiblana nye. Ngandag mintug i nsaabana ni moni kikii ihéga ngwé bihosi. Jon u nog le, moni bijôñ bi bôt, bayi jam bon ba ngwélél nwo.
Inyu kii di ngwés moni ? Inyule u nsomb i yom u ngwés ibabé we i adbe mut nyunga. Jon moni mi yé ngim yimbne.
B’a moni mi nyila sat i len ini? B’a moni mi nkéba ni bon ba loñ le mut a yep bañ ni jis li mbôngôô ?
 
Yaônde, 19 matumb 2009
Nkam Pondi Pondi
http://antoinepondipondi.blogspot.com
B’A HÉMLE YOÑ I KÔLI NI KONANGOO I HILÔLÔMBI?
 
 
Di nla kobol i bug ini le hémle ni kal le ingéda u nhoñol le ngim yom tole ngim ñañ bi yé mbale, bi yé ntiig le njel pénda i yom i, to i ñan u, i tabé.
Di nla kobol i bug ini le konangoo ni kal le, hala a yé mut a nog numpe ngôô inyu ndutu i ngwel nye.
I mut a yé nhémle, a yé mut a gwé banga gwéha. A yé mut a nkap, mut nu a ntôñ ni mut wé libôg, ni bon ba bilôg bi nyañ, ni babôñôl bé i ke ni bisu. I mam malam a mboñ bi nene ni mis ba bôt. A nkôs mbôngi yé ki a ngi yii i niñ. I mut nunu a yé mut suhul nyuu. A nyilis bé nyemede nkéés i bôt bape. Banga hémle i nti niñ. Jon u nog le, hémle i mpa dikôa inyule hémle i nti botñem, i nti we mapide, i nti ki we ngui i boñ ngim jam to i niñ u neebe le u niñ. Jon u boñ sitok i niñ yoñ.
Ibale u nhémle Hilôlômbi, i yom a mpot i nyon. Konangoo i Hilôlômbi i yé masoda. Jon u ngwélél mambén ma Hilôlômbi. U je bañ bijek to nyo maog ma loñ i ñane we, tigale u yila nkol i loñ i. U nuñul bañ biték gwoñ mut a tabé man mee. Munlôm a haba bañ mbod muda to muda a haba bañ mbod munlôm. Konangoo i Hilôlômbi i yé inyu ba ba kon nye woñi.
Hilôlômbi a nla bôñôl to njee a ngwés mam malam. Masoda ni ba, ba nhémle inyule ba nyi gwel bomede ni yi i homa ba nlama nigbene.
 
Yaônde, 19 matumb 2009
Nkam Pondi Pondi
http://antoinepondipondi.blogspot.com